Phát triển kinh tế tập thể là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã đặc biệt quan tâm, ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX. Tuy nhiên, thời gian qua kinh tế tập thể, HTX của tỉnh phát triển còn chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ, tiềm năng phát triển của tỉnh do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó thiếu vốn tín dụng để phát triển sản xuất kinh doanh là điểm nghẽn chính trong phát triển kinh tế tập thể, HTX của tỉnh.

Khu vực kinh tế tập thể, HTX thời gian qua đạt được nhiều kết quả tích cực đã có bước phát triển về số lượng, chất lượng. Số lượng HTX hoạt động hiệu quả tăng lên nhất là sau khi Luật HTX năm 2012 ra đời và đi vào thực tiễn, cơ bản khắc phục được tình trạng yếu kém kéo dài. Đã xuất hiện thêm nhiều loại hình, mô hình kinh tế tập thể, HTX hoạt động hiệu quả, sản xuất gắn chuỗi giá trị sản phẩm góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo việc làm, tăng thu nhập, xoá đói, giảm nghèo cho các thành viên. Từng bước khẳng định vị trí, vai trò nền tảng của khu vực kinh tế tập thể, HTX và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh .

Tính đến tháng 12/2022 trên địa bàn tỉnh  có 164 HTX, trong đó có 110 HTX nông nghiệp, thủy sản; 16 HTX vận tải, 07 Quỹ tín dụng nhân dân và 31 HTX dịch vụ thương mại, với tổng số vốn điều lệ là 501,284 tỷ đồng, vốn hoạt động là 1.224,731 tỷ đồng, thu hút 4.340 lao động và 11.650 thành viên. Doanh thu HTX đạt 1,7 tỷ đồng/năm, lợi nhuận HTX đạt 150 triệu đồng/năm.

Hầu hết thành viên và người lao động các HTX là nghèo, không đủ vốn kinh doanh, chủ yếu lấy công làm lãi. Do đó, rất khó tiếp cận vốn từ ngân hàng vì các định chế tài chính ngân hàng  rất nghiêm ngặt trong thủ tục cho vay, nhất là tài sản thế chấp phải bằng vật chất cụ thể, không thế chấp được bằng tay nghề hay chất xám. Hơn nữa số vốn vay đa số ít, lẻ tẻ nên mỗi lần làm thủ tục tốn kém chi phí thủ tục trong hồ sơ nên ngân hàng cũng không mặn mà lắm với đối tượng HTX. Chính vì vậy HTX, thành viên đều khó khăn khi cần vốn mở rộng sản xuất kinh doanh.

Mô hình nuôi tôm theo công nghệ SAR của HTX nông nghiệp Quyết Thắng, Tp. Bà Rịa đem lại hiệu quả kinh tế cao, ổn định.

Hiện tượng thiếu vốn, cần vốn của người lao động, thành viên, tổ hợp tác, HTX đặt ra một yêu cầu đòi hỏi cấp bách để khai thác hết được nội lực, tiềm năng sẵn có của khu vực kinh tế tập thể. Làm thế nào để có thể tiếp nhận nguồn tài chính hỗ trợ của Nhà nước thực hiện vai trò điều hòa vốn, tập trung nội lực để tạo ra nguồn tài chính trong khu vực kinh tế tập thể, thu hút vốn nhàn rỗi của người lao động, thành viên, tổ hợp tác, HTX để phục vụ cho yêu cầu phát triển và nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể ở địa phương.

Thực tế cho thấy hiện nay các HTX đang rơi vào cảnh thiếu vốn trầm trọng nhưng lại chật vật khi tiếp cận với chính sách hỗ trợ. Dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ nhưng số lượng HTX được tiếp cận với ưu đãi rất ít, đa số vẫn phải tự lực cánh sinh với nguồn vốn hạn hẹp. Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới đã đề ra giải pháp nhằm giải quyết những khó khăn về vốn và tín dụng cho khu vực kinh tế tập thể đó là: "Nâng cao và phát huy vai trò của Quỹ hỗ trợ phát triển hợp tác xã trong việc hỗ trợ các tổ chức kinh tế tập thể vay vốn với lãi suất ưu đãi…". Đây được coi là một trong những điểm mới đột phá, thể hiện quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về vốn, tín dụng, tạo thêm nguồn lực để các HTX được vay vốn với lãi suất ưu đãi.

Cần thiết phải có một định chế tài chính nhà nước là Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX với số vốn đủ lớn, cơ chế thông thoáng, phí hỗ trợ thấp, phù hợp đặc thù kinh tế tập thể, HTX để khắc phục được những hạn chế nêu trên, đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng ngày càng tăng của khu vực kinh tế tập thể, HTX; Quỹ trực thuộc Liên minh HTX tỉnh, là đơn vị được UBND tỉnh giao thực hiện một số nhiệm vụ, trong đó có chương trình hỗ trợ của Nhà nước đối với HTX, hiểu biết sâu từng HTX trên địa bàn, thường xuyên cập nhật, nắm bắt thông tin đầy đủ, kịp thời, đồng cảm chia sẻ với thành viên và nông dân; Là nguồn lực chính để xây dựng các HTX hoạt động hiệu quả, sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị, mô hình HTX kiểu mới theo chỉ đạo của Chính phủ và UBND tỉnh; Việc phát huy vai trò của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX là một giải pháp quan trọng hàng đầu để khơi thông nguồn vốn tín dụng, thúc đẩy kinh tế tập thể, HTX phát triển mạnh mẽ theo chủ trương nhất quán của Đảng, Nhà nước; Tạo sự gắn kết giữa Liên minh HTX tỉnh với thành viên, giữa các thành viên với nhau và HTX có thể bảo lãnh cho thành viên vay vốn và ngược lại, từ đó thu hút được nhiều thành viên tham gia vào HTX, tạo động lực cho HTX phát triển nhanh và bền vững.

Quỹ hỗ trợ phát triển HTX được thành lập vừa là nhu cầu bức thiết của khu vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX, vừa là yêu cầu thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ của Nhà nước và của tỉnh đối với thành phần kinh tế tập thể; đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng, lợi ích chính đáng của HTX và đông đảo thành viên, đặc biệt là nhu cầu được vay vốn với lãi suất ưu đãi nhằm phát triển kinh tế hộ trong lĩnh vực nông nghiệp, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, đảm bảo an sinh xã hội, ổn định chính trị cơ sở, góp phần thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia, xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo và an sinh xã hội bền vững.

Loan Lê