Kể từ khi chuyển đổi, tổ chức lại theo Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh ngày càng đạt hiệu quả, góp phần thúc đẩy kinh tế khu vực nông thôn phát triển. Tuy nhiên, để nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của các HTX đòi hỏi các cấp, các ngành có thêm cơ chế, chính sách hỗ trợ.

HIỆU QUẢ TỪ CÁC MÔ HÌNH HTX KIỂU MỚI

HTX Nông nghiệp thủy sản Suối Giàu (thôn 1, xã Suối Rao, huyện Châu Đức) cho biết, HTX Suối Giàu thành lập tháng 6-2017, gồm 8 hội viên, vốn điều lệ hơn 9 tỷ đồng. Đến nay, HTX Suối Giàu đã đầu tư hơn 45 tỷ đồng làm đường, điện lưới và xây 23 hồ trên diện tích 16ha để nuôi cá chình (giống và thương phẩm). Định hướng chính của HTX Suối Giàu là hỗ trợ và xây dựng thị trường cho cá chình thương phẩm nên thời gian qua, HTX đã tích cực hỗ trợ các thành viên nuôi cá chình. Với thị trường nội địa, HTX Suối Giàu chủ động liên kết với các DN tại TP.Hồ Chí Minh mở cửa hàng bán lẻ cá chình phi lê chế biến sẵn, kèm các loại gia vị, rau cho từng món ăn, với sản lượng tiêu thụ khoảng 2 tấn/tháng. Với hoạt động xuất khẩu, cá chình của HTX được xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, với giá bình quân 400.000 đồng/kg. Hiện HTX Suối Giàu đang tạo việc làm cho 15 lao động với thu nhập 6 triệu đồng/người/tháng. Bà Nguyễn Thị Hương, Giám đốc HTX Nông nghiệp thủy sản Suối Giàu cho biết: "Cá chình là mặt hàng hiếm và xuất khẩu được ra nước ngoài, HTX Suối Giàu đang đẩy mạnh áp dụng việc nuôi theo chu trình khép kín, an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường, hướng tới sự phát triển bền vững, từng bước xây dựng thương hiệu cho cá chình Suối Giàu. Hàng năm, HTX luôn có các buổi tập huấn định kỳ để bổ sung các kỹ thuật nuôi cá mới, các phương thức sản xuất an toàn cho thành viên, người lao động và có hợp đồng bao tiêu toàn bộ cá thương phẩm".

Còn theo ông Huỳnh Trung Thành, Giám đốc HTX Nông nghiệp và Dịch vụ An Nhứt (huyện Long Điền), HTX được thành lập từ tháng 1-1986, nhưng hiệu quả của HTX được nâng lên rõ rệt từ khi chuyển đổi mô hình hoạt động theo Luật HTX năm 2012 (tháng 10-2015). Từ đó đến nay, HTX đã xóa bỏ tư duy hoạt động kiểu cũ, từng bước phát huy được nội lực, hợp tác, tương trợ nhau cùng phát triển. HTX cũng tích cực tìm kiếm đầu ra ổn định cho sản phẩm, đảm bảo lợi ích kinh tế cho thành viên nên thu hút được nhiều thành viên mới tham gia. Sau gần 33 năm hình thành và phát triển, đến nay, số thành viên của HTX đã tăng lên hơn 730 người, tổng vốn hoạt động 10,5 tỷ đồng. Diện tích đất sản xuất của HTX là 222ha với 3 vụ lúa/năm, năng suất đạt 14,5 tấn/ha/năm. Trong đó phải kể đến mô hình trồng lúa theo chuẩn VietGAP của HTX. Mô hình này được triển khai và chứng nhận từ vụ hè thu năm 2016 với 20ha của 20 hộ. Sau khi thu hoạch, lúa của các xã viên được HTX thu mua cao hơn giá thị trường 1.000 - 2.000 đồng/kg, lợi nhuận của nông dân vì thế cũng tăng. Ngoài sản xuất nông nghiệp, HTX còn hoạt động 13 loại hình dịch vụ phục vụ nông nghiệp, dân sinh, quản lý chợ… giúp tăng thu nhập cho các thành viên trong HTX.

Ông Huỳnh Trung Thành cho biết: "Muốn nông sản của bà con nông dân tiêu thụ được trên thị trường và có thể cạnh tranh với các sản phẩm cùng loại phải nâng cao giá trị cho sản phẩm. Từ khi HTX tổ chức sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP, bà con nông dân đã chuyển sang canh tác theo hướng khoa học, an toàn, từ đó lợi ích kinh tế cũng được cải thiện".

Toàn tỉnh hiện có 119 HTX, Liên hiệp HTX với gần 11.500 thành viên, thu hút hơn 4.700 lao động. Tổng vốn điều lệ của các HTX hơn 253 tỷ đồng. Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh, mô hình HTX kiểu mới đã tạo sự chuyển biến trong nhận thức của người dân về kinh tế hợp tác, là chỗ dựa cho thành viên tham gia. Việc liên doanh, liên kết trong sản xuất và kinh doanh đã đảm bảo đầu ra ổn định cho các thành viên HTX, tránh sự ép giá của tư thương.

VẪN CÒN NHIỀU VIỆC PHẢI LÀM

Mặc dù một số HTX đã từng bước khẳng định được vai trò, vị trí của mình trên thị trường, đáp ứng nhu cầu thực tế nhưng vẫn còn một số HTX hoạt động mang tính hình thức. Theo ông Nguyễn Tài Thắng, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, điểm "vướng" lớn nhất của một số HTX hiện này là thiếu vốn, trình độ quản trị còn hạn chế, thiếu đất, thị trường tiêu thụ sản phẩm chưa ổn định, nguồn nhân lực yếu, nhận thức chưa đúng về HTX. Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ về đất đai, thuế, tín dụng… đối với HTX còn chậm thực thi và chưa sát với thực tế.

Ông Trịnh Văn Thành, Giám đốc HTX Thương mại - Dịch vụ - Nông nghiệp Xà Bang (huyện Châu Đức) cho rằng, mỗi năm HTX sản xuất khoảng 25 tấn ca cao tươi và được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng. Giá ca cao ổn định, lại được bao tiêu sản phẩm nên HTX muốn mở rộng diện tích trồng ca cao để đáp ứng nhu cầu thu mua của DN. Tuy nhiên, do thiếu quỹ đất nên việc mở rộng diện tích trồng ca cao vẫn chưa thể triển khai. HTX mong muốn được tỉnh, địa phương hỗ trợ để được vay vốn tín chấp để thực hiện các dự án; cho mượn hoặc thuê quỹ đất công để làm vườn ươm cây giống…

Còn ông Huỳnh Trung Thành cho rằng, khó khăn lớn nhất của các HTX hiện nay là nhân sự. Từ trước đến nay, việc quản lý, điều hành HTX chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Trong khi đó, lực lượng cán bộ quản lý HTX hiện đã lớn tuổi nên sự năng động không bằng lớp trẻ. Bên cạnh đó, thực tế hiện nay, đa số HTX đều chưa có trụ sở làm việc nên khi thiếu vốn sản xuất thường khó vay do không có tài sản thế chấp nên bị động trong việc phát triển và thu mua sản phẩm cho bà con nông dân.

Để có một HTX hoạt động đúng theo mục tiêu chia sẻ lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội là cả một quá trình vận động, tuyên truyền. Đồng thời phải có sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc xem xét thành lập, hỗ trợ và đào tạo nhân lực để HTX có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, thu hút được cộng đồng tham gia. Có như vậy mới phát huy hết hiệu quả từ mô hình HTX kiểu mới này.

Theo ông Trần Văn Cường, Giám đốc Sở NN-PTNT, thời gian tới, Sở NN-PTNT và các ngành chức năng sẽ đồng hành cùng các HTX nghiên cứu tháo gỡ các khó khăn về vốn, kỹ thuật sản xuất, trồng trọt. Đồng thời, các cơ quan chức năng cũng hỗ trợ HTX xây dựng các quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP, HACCP, GlobalGAP; tăng cường cung cấp thông tin về thị trường, xây dựng các mối liên kết tìm đầu ra cho sản phẩm để nông dân không còn rơi vào tình trạng "được mùa mất giá".

Đông Hiếu